Sperm Testi (Spermiogram) Hakkında Bilmeniz Gerekenler
Sperm testi, erkeklerin üreme potansiyelini araştırmak için yapılan mikroskobik bir testtir. Çocuk sahibi olmak isteyenlerin en büyük endişesi olan kısırlık, her 6-7 çiftten birinde görülüyor. Türkiye’de her yıl yaklaşık 600 bin evlilik yapılmakta ve yılda yaklaşık 90 bin çift kısırlık sorunu ile karşı karşıya kalmaktadır.
Sperm (Semen Analizi) Testi Nedir, Neden Yapılır?
Genellikle çiftlerin düzenli cinsel ilişkiye girmelerine ve herhangi bir doğum kontrol yöntemi kullanmamalarına rağmen bir yıl içinde hamile kalamıyorlarsa mutlaka sperm testi yaptırmalıdırlar. Günümüzde çiftler daha geç yaşta evleniyor ve dolayısıyla çocuk sahibi olma yaşı da artıyor. Gebelikte bir sorun tespit edildiğinde eşlerin birlikte muayene olmaları önerilir. Erkekler için genel fizik muayenenin yanı sıra gerekli hormon testleri, gerekirse genetik testler ve geçmişte yapılmış olsa dahi sperm testi-semen analizinin araştırılması önerilir. Sperm testi tam donanımlı bir sağlık merkezinde yapılmalıdır.
Bir yıl boyunca düzenli cinsel ilişkiye rağmen çocuk sahibi olamayan çiftlerde ve varikosel, orşit, inmemiş gibi testislerde sperm üretimini etkileyen durumlarda sperm kalitesinin ve sayısının değerlendirilmesi için sperm/meni analizi yapılır. testisler, radyoterapi ve kemoterapi.
Sperm testi öncesi çiftler birlikte muayene odasına alınır ve erkek hastanın çocukluk, ergenlik ve erişkinlik dönemindeki hastalıklarıyla ilgili öyküsü alınır ve ayrıntılı üreme organları muayenesi yapılır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar ve kronik karaciğer, böbrek yetmezliği, akciğer hastalıkları, hipertansiyon, tiroid ve diyabet de araştırılmaktadır. Sperm testinden önce ,hastanın mesleki olumsuz koşulları, sigara ve alkol kullanımı gibi kötü alışkanlıkları, çiftin doğum kontrol yöntemi ve cinsel ilişki sıklığı öğrenilir. Solunum yolu enfeksiyonları, koku alma sorunları, meme uçlarından süt benzeri akıntı ve şiddetli baş ağrısı önemli ipuçları sayılabilir. Detaylı muayenenin ardından sperm (spermiogram, meni analizi) testini içeren tarama testlerine geçilir .
Sperm Testi Hangi Bölümde Yapılır?
Tam teşekküllü bir hastanenin Tüp Bebek Merkezi veya Androloji Bölümü’nde sperm testi (Spermiogram) yaptırabilirsiniz. Sperm testi için hastane seçiminde en önemli kriter yeterli sayıda uzmanın bulunduğu tam donanımlı bir hastanenin tercih edilmesidir. Bölümlerin konularındaki yetkinlikleri sizi en doğru şekilde yönlendirir ve hastaya özel tedavi seçeneklerinizi hazırlar.
Sperm Testi Nasıl Yapılır?
Sperm örneğinin hastane ortamında alınması tavsiye edilir. Ayrıca hastane ortamında numune temininde zorluk yaşayan hastaların, numunelerini en kısa sürede vücut ısısına yakın bir yerde laboratuvara kabul etmeleri önerilir. Mastürbasyon ile numune alamayan hastalar, sperm analizi için geliştirilmiş sperm için toksik madde içermeyen özel kondomlar kullanılarak partnerlerinin yardımıyla numune alabilirler. Alınan numune daha sonra 1 saat içinde laboratuvarda değerlendirilmelidir.
Sperm testi sırasında aşağıdaki noktalara dikkat etmelisiniz;
- Sperm testi için sperm elde etme sürecinde sabun, kayganlaştırıcı vb. kullanmayınız.
- Penis ve parmağınız, sağlanan sperm kabının iç yüzeyine veya kapağına dokunmamalıdır.
- İşlem sırasında tüm ejakülat kap içinde biriktirilmelidir. Ejakülat dökülmesi vb. sorunlarla karşılaşırsanız laboratuvar personeline haber vermelisiniz.
- Eğer laboratuvar ortamında sperm örneği sağlayamıyorsanız laboratuvar personeline veya tüp bebek bölümü hasta danışmanlarına haber vermeli ve size uygun olan yöntemi doktorunuzla görüşmelisiniz.
Spermiogram Sonuçları Nasıl Değerlendirilmelidir?
Bir sperm testi (spermiogram) uzman hekimler tarafından ve tam donanımlı hastanelerde yapılmalıdır. Erkek hasta, sperm testinde kullanılacak sperm örneğini en az 2 gün en fazla 5 gün cinsel perhizden sonra donanımlı bir merkeze teslim etmelidir. Sperm testi sonuçları ertesi gün hazırdır. Doktorunuz 3 ila 8 hafta arayla en az 2 sperm testi isteyebilir.
Spermiyogramın normal değerleri aşağıdaki gibidir;
| Değerlendirilen Parametre | Normal değer | Maks-Min Değer |
| Hacim (mL) | > 1,5 | |
| Ml / ml’deki sperm sayısı (106 / ml) | 15 | 12-16 |
| Toplam sperm sayısı (106 / ejakülat) | 39 | 33-46 |
| Toplam ileri hareketlilik (%) | 32 | 31-34 |
| Canlı spermatozoa (%) | 58 | 55-63 |
| Şekil (normal %) | 4 | 3-4 |
| PH | ≥ 7.2 |
Spermiogram Sonuçları Ne Zaman Hazır?
Temel spermiyogram değerlendirmesi 1 saat içinde hazırdır. Daha sonra morfolojik değerlendirme için sperm boyaması yapılır. Sperm hücreleri özel bir boyama yöntemi ile boyandıktan sonra en az 100 hücre mikroskop altında incelenerek yapısal özellikleri ve morfolojik anormallikler incelenir ve normal morfolojik sperm oranı hesaplanır. Bu değerlendirmenin ardından ertesi gün sperm analizi hazır olacaktır.
Sperm Kalitesinde Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Sperm testinizin değerlendirilmesinden olumlu sonuç almak için yaşam tarzınızda bazı değişiklikler yapmalısınız. Spermler çevresel koşullara oldukça duyarlıdır. Uygun olmayan koşullardan olumsuz etkilenebilirler.
Fast food tüketimine dikkat!
Sperm kaliteniz için fast food ağırlıklı beslenme alışkanlıklarından kaçınmalısınız. Fast food türü beslenme, yüksek kolesterol nedeniyle sperm mukozasının yapısını bozar ve döllenme yeteneğini azaltarak kısırlığa neden olabilir.
Sigara ve alkolden uzak durun!
Sperm kalitesini etkileyen bir diğer faktör de sigaradır. Sigara içmenin yanı sıra pasif içici olmak ve pasif içici olmak da sperm üretimini olumsuz etkiler. Ayrıca alkol tüketimi de sperm kalitesini etkileyen bir faktördür. Araştırmalar, haftada 60 ml’den fazla alkol tüketiminin sperm üretimini olumsuz etkilediğini göstermiştir. Ayrıca steroidler, antidepresanlar, sülfamitli bazı antibiyotikler ve kanser tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar da sperm kalitesi, hareketliliği ve üretimi için zararlıdır.
Çalışma koşullarınız önemli
Spermler çalışma ortamınızdan etkilenebilir. Tarım ilaçları ile yakın etkileşim içinde olan kişilerde sperm kalitesi düşebilmekte ve kısırlık sorunu ortaya çıkabilmektedir. Tedbir olarak, çalışırken ağızlarının maske ile kapatılması pestisitlerin solunum yolu ile zarar görmesini engeller. Bu grup genellikle çiftçilerden oluşmaktadır. Ayrıca işi gereği radyasyona maruz kalan kişiler, demir dökümhanelerinde çalışanlar ve en sıcak ortamlardan olan fırınlarda çalışanlar dikkatli olmalıdır.
Aşırı sıcak kısırlık nedenidir
Aşırı ısı her zaman sperm üretimini olumsuz etkiler. Kısırlık sorunu yaşayan erkekler için sıcak su küvetleri veya saunalar kesinlikle önerilmez. Ayrıca büzücü iç çamaşırlar aşırı ısıya neden olduğu için testis damarlarının genişlemesi sonucu sperm kalitesini düşürebilir.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar
Sperminizin kalitesini etkileyen diğer önemli faktör cinsel yolla bulaşan hastalıklardır. Erkek genital organlarına zarar veren bazı enfeksiyonlar sperm gelişimini olumsuz etkileyerek (kanalları tıkayarak veya sperm hareketliliğini azaltarak) kısırlığa neden olabilir.
