Anne baba olma çağındaki evli çiftler birçok nedenden dolayı çocuk sahibi olma hayallerini erteleyebilirler. Özel tekniklerle toplanan ve dondurulan yumurta ve spermler, yıllar sonra laboratuvar ortamında embriyo haline getirilerek bebek sahibi olmak isteyen çiftlere umut oluyor. İşte detaylar…
HAMİLELİK ORANI KADININ YAŞINA BAĞLIDIR
Son 30 yılda dünya çapında etkili ve güvenilir doğum kontrol yöntemlerinin yaygın olarak kullanılması, çiftlerin doğurganlık potansiyelleri üzerindeki etkisini de artırmıştır. Ekonomik olarak gelişmiş toplumlarda kadınların kariyer ve çalışma hayatları bebek sahibi olma isteklerini engellemiştir. Bununla birlikte, kadınlar yaşlandıkça hamilelik şansı azalır. Özellikle 35 yaşından sonra yumurta sayısı ve yumurtanın kalitesi düşer ve bu durum hem doğal yoldan hem de tüp bebek yöntemi ile gebelik şansını azaltır.
YUMURTA REZERVİ ZAMANLA AZALIR
Her kız bebek, yumurtalıklarında yaklaşık 2 milyon yumurta hücresi ile doğar. Bu yumurta sayısı genç ergenlik döneminde azalmaya başlar ve bu sayı 400 bine kadar düşer. Bu düşüş yıllar içinde durmaz ve menopoza kadar (ortalama yaş 48) devam eder. Bu azalma bazı kadınlarda çok daha hızlı gerçekleşir. Yumurta hücreleri çok erken yaşlarda bile neredeyse tükenme seviyesine ulaşabilir. Bu durum 18-20 yaş arası kadınlarda bile görülebilmektedir. Düzenli adet gören kadınlarda yumurtalık kapasitesinin erken tükenmesi bazen herhangi bir belirti göstermeyebilir. Bazen bu, adet kanamasının sıklığı ve süresindeki değişikliklerle ortaya çıkar. Bazı kan testleri ve ultrasonografi ile yumurtalık rezervi tespit edilir.
DONDURULMUŞ EMBRİYOLARLA BAŞARILI HAMİLELİK
Günümüzde gelişen teknoloji ve laboratuvar imkanları sayesinde hem dişi hem de erkek fertilite hücrelerinde ve laboratuvar ortamında oluşturulan embriyolar dondurulmakta, saklanmakta ve gelecekte kullanılmaktadır. Yumurta dondurma işleminde yumurtalıklardan ultrasonografi ile toplanan yumurtalar, laboratuvar ortamında ‘kriyoprotektan’ adı verilen koruyucularla etkileşime girer ve -196 derecede saklanır. Yumurta hücresinden yaklaşık 500 kat daha küçük olan sperm hücreleri için dondurma işleminin başarısı nispeten daha yüksektir. Spermin eritilmesi işleminde kriyoprotektan hücre dışına alınır ve su tekrar hücre içine alınır. Embriyo için dondurma işleminde de aynı teknik yüksek hızda uygulanır. Embriyolarda 1. günden 6. güne kadar olan gelişim aşamalarında dondurma işlemi yapılabilir.
DONDURMA İŞLEMİ HANGİ DURUMDA YAPILMALIDIR?
• Kemoterapi ve radyoterapi tedavisi özellikle doğurganlık hücrelerine zarar vererek doğurganlık potansiyelini azaltır. Bunun için kanserli kadınların tedaviden sonra anne olabilmeleri için yumurtalarını dondurmaları önerilir.
• Bazı ameliyatlar doğurganlık potansiyelini azaltır. Bu ameliyatlardan önce sperm ve yumurtalar dondurulur. Tedavi süreci bittikten sonra bu dondurulan sperm ve yumurtalar kullanılabilir.
• Erken menopoz riski olan bekar kadınların yumurta hücreleri de dondurularak evlendikten sonra hamilelik için kullanılır. Bu açıdan ailede erken menopoz öyküsü olan kadınları tespit etmek önemlidir.
• Bazı sosyoekonomik nedenlerle bebek sahibi olmayı erteleyen anne baba adaylarının doğurganlık yeteneklerini kaybetme riskine karşı alınması gereken bir önlemdir. Özellikle kadınların yaşlanmadan önce toplanıp dondurulması, ileride çocuk sahibi olmalarını sağlayacaktır.
